Sử dụng ắc quy hiệu quả
Ắc quy là một thiết bị điện hóa, biến năng lượng từ phản ứng hóa học thành điện năng. Mỗi ắc quy gồm nhiều phần tử( ngăn – cell). Mỗi phần từ gồm nhiều điện cực dương, điện cực âm và chất điện môi. Tùy thuộc vào vật liệu làm điện cực và chất điện môi ta có nhiều loại ắc quy khác nhau: ắc quy axit chì ( điện cực chì), ắc quy Niken ( điện cực Niken), ắc quy kiềm ( điện cực Natri), ắc quy Lithium – Ion ( điện cực Lithium)…, Chúng ta có thể bắt gặp ắc quy ở khắp mọi nơi: trong các thiết bị di dộng như điện thoại, máy tính xách tay, máy ảnh, đồng hồ, đèn pin,…, trong các phương tiện giao thông như xe máy, ô tô, xe đạp điện, xe máy điện…Dù vậy sử dụng ắc quy như thế nào cho đúng, cho hiệu quả không phải ai cũng biết. Bài viết này sẽ giới thiệu một số loại ắc quy thông dụng hiện nay và cách sử dụng ắc quy sao cho đạt hiệu quả sử dụng cao nhất.
* Một số khái niệm
Trước khi bắt đầu đi tìm hiểu về các ắc quy, ta cần nắm được một số khái niệm , tham số cơ bản sau:
Điện áp danh định (V): là điện áp xẩy ra phản ứng hóa học bên trong mỗi phần tử ắc quy. Điện áp danh định khác nhau đối với mỗi loại ắc quy. Chẳng hạn, điện áp danh định ắc quy acid chỉ là 2V, của ăc quy Niken là 1,2V; của ắc quy Lithim – Ion là 3,5V… Như vậy để có ắc quy chì 12V, ta cần mắc xong xong 6 cell nối tiếp, hoặc 10 cell nối tiếp để được một ắc quy Nikel 12V,…
Dung lượng ( Ah): Của ắc quy là tổng điện lượng mà ắc quy có thể chứa hoặc có thể hiểu là dòng điện mà ắc quy có thể chứa hoặc cũng có thể hiểu là dòng điện mà ắc quy đó có thể phát ra ổn định trong một đơn vị thời gian. Ví dụ, ắc quy 100Ah có thể phóng ra 10A ổn định trong khoảng 10h hoặc phóng dòng 20A ổn định trong khoảng 5h,… thì hết dung lượng.
Hiệu ứng tự xả: hầu hết tất cả ắc quy đều mất dung lượng khi không được xả trong một khoảng thời gian. Hiện tượng này gọi là hiệu ứng tự xả. Mức độ tự xả phụ thuộc vào loại ắc quý, nhiệt độ,…
Tuổi thọ ắc quy: Thông thường, dung tích của ắc quy sẽ bị mất đi 20% so với dung dịch định mức sau vài năm đến vài trăm nghìn chu kỳ nạp/xả. Số chu kỳ nạp xả này phụ thuộc vào loại ắc quy, điều kiện sử dụng,… Tuổi thọ ắc quy do đó tính bằng chu kỳ nạp/xả tối đa mà dung lượng của ắc quy không bị giảm dưới 80% dung lượng định mức.
Sự chai ắc quy: Đây là sự sulphat hóa bản cực của ắc quy acid chì. Điều này xảy ra khi ắc quy hoạt động trong trạng thái xả liên tục 2 tuần trở lên. Khi đó tinh thể chì sulphat trong dung dịch sẽ kết tinh trên 2 bản cực làm cho phản ứng hóa học xẩy ra khó khăn hơn, dung lượng ắc quy suy giảm. HIện tượng này có thể khắc phục một phần bằng cách sặc ắc quy với dòng điện tích hợp liên tục nhưng không thể khôi phục trạng thái như ban đầu.
Sự phồng ắc quy của ắc quy kín và sự cạn dung dịch của ắc quy hở: Đây là hiện tượng xẩy ra khi ắc quy được sạc/xả với dòng điện quá lớn trong một khoảng thời gian dài. Khi đó, khí O2 và H2 sinh ra không kịp phản ứng với nhau để trở thành nước mà bị thoát ra làm phồng ắc quuy kín hoặc mất nước ở ắc quy hở.
* Một số lưu ý khi sử dụng ắc quy
Để sử dụng ắc quy một cách hiệu quả mà vẫn đảm bảo tuổi thọ, bài báo xin đưa ra một số hướng dẫn như sau :
Không nên dùng cạn kiệt dung lượng ắc quy
Không nên để ắc quy làm việc quá tải một thời gian dài vì như thế làm ắc quy dễ bị chai phồng
Mỗi lần sử dụng nên dùng cho dung lượng ắc quy giảm suống khoảng 7-10% rồi mới cắm sạc. Khi sặc, nên chờ sặc đầy hẳn mới rút bộ sạc.
Nên dùng bộ sạc chính hãng đi kèm bộ ắc quy để đảm bảo hcees độ sạc.
Không nên sạc với dòng quá lớn. Dòng điện chẳng hạn:
- Đối với ắc quy acid – chì, nên sạc với dòng điện ổn định bằng 10%C, dòng sạc cực đại bằng 25%C. Trong đó C là dung lượng ắc Ví dụ, Ắc quy 400Ah thì nên sạc dòng điện 40A, không nên sạc với dòng quá 65A
